«Ho tanta til far såg ikkje så mykje eldre ut enn deg», sa yngste dotter ein gong i vår etter å ha vore i selskap hjå svigerfar. Tanta er sytti og eg har passert femti. Korleis skal eg tolka det? Eg trur det kan betyr eitt av tre:
- Eg har ei dotter som snart er tenåring og berre syns mor er hauggammal slik tenåringar har tenkt om foreldra sine i alle generasjoner.
- Eg ser ut som ein syttiåring
- Tanta til Tormod ser slett ikkje ut som ein syttiåring.
Eg konkluderer ikkje, men let dei tre alternativa stå der, så kan eg tenkja litt meir på dei, eller berre la dei vera. Det er jo ikkje alt ein treng å bekymra seg over.
At eg har passert femti er fakta. At eg har grå hår er også fakta, og at kroppen knirkar litt meir i samanføyingane enn før er også fakta. Om eg dermed ser gammal ut, ja det kjem kanskje an på auget som ser, om det er eit tenåringsauge, mine eigne auge eller ein pensjonist sine auge.
Eg hugsar då me feira femtiårsdagen til mor, eller kanskje hugsar eg helst bileta frå feiringa, med meg og søster mi i bunader med rød vest og blomstrete førkle, eller med mor og far fint oppstilt bak salongbordet der dei hadde plassert alle blomane mor hadde fått til den store dagen. Då var eg sjølv ikkje fylt ti. Nå er mor snart nittitre og eg har passert femti.
Nå har eg lov å seia at mor mi eldest, ja ikkje berre eldest ho. Ho er blitt gammal. Det er fakta. Hovudet er klart, men kropp og sinn knirkar meir i samanføyningane enn før. Ho er grå i håret. Ho er lut i ryggen, men ho går meg framleis ein høg gang når det gjeld å hugsa datoar og mange andre detaljar om menneska rundt seg, nært og fjernt, som ho får daglege oppdateringar om, på ulike sosiale medier.
Det er av barn og fulle folk ein får høyre sanninga, blir det sagt, og kanskje også av ungdommane i heimen. Ei av døtrene mine meiner mor har kome i femtiårskrisa. Eg kan kanskje forstå kvifor dotter mi seier det ho seier. For to år sidan starta me Anda andelsgard, og i år har eg sett i gang med Anda blomstergard. I vår hadde eg permisjon frå jobb, sjølvsagt ikkje fødselspermisjon, men kanskje femtiårskrisepermisjon (det kan kanskje bli årets nyord). Nå har eg skifta jobb, har sagt opp den gamle gode, trygge jobben, og fått ny jobb, med nye kollegaer og nye utfordringar.
Høyrest det ut som ei krise? Sjølv meiner eg at det ikkje er noko krise, men vil heller kalla det ei ny fase i livet. Den usikre tenåringen er ikkje lenger meg, den fantastiske studenttida er forbi, det lukkelege nyforelska- og nygiftstadiet har blitt til noko meir djupt og stabilt. Lukka over barna som føddest har blitt til glede over å sjå dei veksa og modnast og byrja å bli vaksne. Vi kan lengta tilbake eller drøyma om å bli pensjonistar, eller vi kan leva her og nå, sjå nye moglegheiter og begrensningar ved det å vera femti, eller førti eller kva alder det måtte vera. Vi kan la moglegheitene liggja, eller gå inn i dei. Akkurat nå er eg i ein fase i livet der eg utforskar nye moglegheiter. Eg ser dei grå håra og kjenner på vondtane rundt i kroppen, men tenkjer at sjølv om eg har byrja å eldast, så er det ennå lenge til eg blir gammal.